Sylwetka katechisty
Należy odróżnić osobę i posługę „katechisty” [1] , którego misją jest ewangelizacyjna katecheza dorosłych w parafii, od osoby i posługi „katechety” jako nauczyciela religii prowadzącego katechezę dzieci i młodzieży w szkole[2].
Katechista to świecki ewangelizator dorosłych i zarazem nauczyciel formujący ewangelizatorów[3]. Termin katechista pochodzi z języka misyjnego i oznacza bezpośredniego współpracownika misjonarza, który dociera do ludzi i do zakątków, do których sam misjonarz nie zawsze może dotrzeć.
Katechista to osoba świecka zaangażowana w realizację dzieła misyjnego Kościoła. Zgodnie z kanonem 785 Kodeksu Prawa Kanonicznego, osoba taka powinna być odpowiednio przygotowana i wyróżniająca się życiem chrześcijańskim. Powyższy kanon stanowi, że:
„Do zadań katechisty należy prowadzenie ewangelizacji, organizowanie życia liturgicznego i prowadzenie akcji charytatywnych pod kierownictwem misjonarza. Formacja katechistów powinna odbywać się w specjalnie do tego przeznaczonej szkole, a jeżeli takiej nie ma, to wówczas pod kierunkiem misjonarzy. Za zezwoleniem ordynariusza katechista może być szafarzem chrztu. W warunkach misyjnych może pełnić funkcję nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej. W krajach misyjnych katechista pomaga misjonarzom i zastępuje księdza w wioskach, gdzie ten bywa rzadziej: przewodzi wspólnym modlitwom niedzielnym (jeśli nie ma księdza, który odprawiłby mszę), nadzoruje katechetów prowadzących katechezę z dziećmi, przygotowuje dorosłych do przyjęcia sakramentów i zajmuje się ich katechezą” (kanon 785 KPK).
Katechista to „uczeń – misjonarz”[4], czyli chrześcijanin, który jako „uczeń Chrystusa”, posiada „misję ewangelizacji”:
- katechista jako „uczeń” podlega nieustannej formacji – jego duchowość to „uczniostwo”: być uczniem Chrystusa;
- katechista jako „misjonarz” posiada misję głoszenia Chrystusa innym – to ewangelizator, który ewangelizuje i uczy jak ewangelizować.
„Katechista jest zarazem świadkiem wiary, mistrzem i mistagogiem, towarzyszem i pedagogiem, który naucza w imieniu Kościoła. To tożsamość, która tylko poprzez modlitwę, studium oraz bezpośredni udział w życiu wspólnoty może rozwinąć się w odpowiedni sposób i z odpowiedzialnością”[5].
Kto może być katechistą[6]?
Kierujemy zaproszenie do ludzi świeckich, którzy są zaangażowani w życie parafialne, mają w sobie pewien Boży niepokój i zapał (wezwanie), którzy chcieliby inicjować w parafiach nowe formy pracy duszpasterskiej, pomagać w istniejących dziełach i sprawiać, żeby nasze wspólnoty parafialne stawały się coraz bardziej dyspozycyjne do służby, wsłuchujące się w potrzeby wiernych[7].
Katechista świecki powinien posiadać unormowaną sytuację moralną i życie sakramentalne w Kościele; predyspozycje pedagogiczne; zdrowie psychiczne. Należy dążyć do uformowania parafialnej ekipy katechistów podlegającej Księdzu Proboszczowi, w skład której wchodzą: pary małżeńskie; osoby samotne (także wdowcy i wdowy konsekrowane); członkowie wspólnot parafialnych, które podejmą odpowiedzialność za duszpasterstwo w parafii.
[1] „Posługa katechisty posiada dużą wartość powołaniową, która domaga się należytego rozeznania przez Biskupa i podkreślenia przez ryt ustanowienia. Posługa ta jest bowiem stałą służbą na rzecz Kościoła lokalnego, według potrzeb duszpasterskich rozeznanych przez Ordynariusza miejsca, ale wykonywaną na sposób świecki, zgodnie z samą naturą tejże posługi. Dobrze jest, aby do ustanowionej posługi katechisty byli powoływani mężczyźni i kobiety o głębokiej wierze i dojrzałości ludzkiej, by brali czynny udział w życiu wspólnoty chrześcijańskiej, byli zdolni do przyjmowania innych, do szczodrości i życia w komunii braterskiej, by otrzymywali należną formację biblijną, teologiczną, duszpasterską i pedagogiczną, aby byli uważnymi głosicielami prawdy wiary oraz by mieli już wcześniejsze doświadczenie katechezy (por. Sob. Wat. II, Dekr. Christus Dominus, 14; KPK kan. 231 §1; KKKW kan. 409 §1). Wymaga się, aby były to osoby wiernie współpracujące z prezbiterami oraz diakonami, dyspozycyjne do wykonywania posługi tam, gdzie jest to konieczne, i inspirowane przez prawdziwy zapał apostolski” (Franciszek, List Apostolski „Antiquum Ministerium”, 8).
[2] Należy zauważyć że papież Franciszek ustanowił „posługę świecką katechisty” i chociaż polskie tłumaczenie Listu Apostolskiego „ANTIQUUM MINISTERIUM”, używa słowa „katecheta”, to jednak nie o szkolnych katechetów tu chodzi, ale o posługę świeckich katechistów powołanych do przekazywania wiary i nauczania w podejmowanym przez Kościół dziele ewangelizacji oraz formacji.
[3] „Wynika stąd, że otrzymanie posługi świeckiej, takiej jak katechista, wyciska mocniejszy akcent na zaangażowaniu misyjnym, charakterystycznym dla każdego ochrzczonego, które musi realizować się jednakowoż w pełnej formie świeckiej, bez wpadania w jakikolwiek wyraz klerykalizacji” (Franciszek, List Apostolski „Antiquum Ministerium”, 7).
[4] Por. Franciszek, EG 120. Zobacz na ten temat Dyrektorium o Katechizacji (DOK), 40.
[5] Franciszek, List Apostolski „Antiquum Ministerium”, 6.
[6] Papież Franciszek podaje następującą charakterystykę: „Dobrze jest, aby do ustanowionej posługi katechisty byli powoływani mężczyźni i kobiety o głębokiej wierze i dojrzałości ludzkiej, by brali czynny udział w życiu wspólnoty chrześcijańskiej, byli zdolni do przyjmowania innych, do szczodrości i życia w komunii braterskiej, by otrzymywali należną formację biblijną, teologiczną, duszpasterską i pedagogiczną, aby byli uważnymi głosicielami prawdy wiary oraz by mieli już wcześniejsze doświadczenie katechezy (por. Sob. Wat. II, Dekr. Christus Dominus, 14; KPK kan. 231 §1; KKKW kan. 409 §1). Wymaga się, aby były to osoby wiernie współpracujące z prezbiterami oraz diakonami, dyspozycyjne do wykonywania posługi tam, gdzie jest to konieczne, i inspirowane przez prawdziwy zapał apostolski” (Franciszek, List Apostolski „Antiquum Ministerium”, 8).
[7] „Ten spontaniczny poryw misyjny należy wspierać autentycznym duszpasterstwem pierwszego głoszenia, które zdolne jest do podejmowania inicjatyw, proponujących w wyraźny sposób Dobrą Nowinę wiary”, DOK 41.